‘Door het licht komt alles tot leven’

Het Parool / Kunst & Media (26 juni 2012)

In haar verstilde portretten, landschappen en stillevens speelt fotograaf Popel Coumou met de werking van het licht. Nu te zien bij Torch Gallery.

tekst DANIËL BERTINA / fotografie MARC DRIESSEN

“Titels vind ik vaak té dwingend,” zegt fotograaf Popel Coumou (Velsen, 1978). “Ik wil mijn werk juist zo ingetogen, open en subtiel mogelijk houden.”

Aan de muren van Torch Gallery hangen haar naamloze foto’s, die allemaal door scherpe lichtval en kleurgebruik een merkwaardige diepte krijgen. Droomachtige slaapkamers en stillevens, duistere (zelf)portretten, verlaten kantoorpanden, en weidse natuurlandschappen bedekt met geometrische vormen en lijnen. Haar nieuwe tentoonstelling en fotoboek tonen een dwarsdoorsnede van haar werk, gemaakt vanaf 2004 tot nu. De foto’s zijn tot en met 30 juni te zien in TORCH Gallery aan de Lauriergracht.

In 2004 studeerde Popel Coumou – als kunstenaar vooral bekend onder haar voornaam – af aan de Gerrit Rietveld Academie. Ze maakte een vliegende start. Popel werd genomineerd voor de Shell Young Art Awards en aangekocht door diverse verzamelaars en collecties; ze exposeerde in Foam Amsterdam en een aantal internationale galeries. Onlangs werd ze genomineerd voor de Foam Talent Call 2012.

Popel: “Mijn werk wandelt over een héle smalle evenwichtsbalk tussen architectonische vormen, en inhoudelijke spanning en emotie. Ik probeer daarbij alle overbodige elementen te verwijderen om tot de kern van het beeld te komen. Door weinig te laten zien, kun je heel veel suggereren.”

Haar foto’s draaien om architectonische lijnen, felle lichtval of opvallende kleuren. Maar aan de basis van haar kunst ligt haar bijzondere collage- en fototechniek. Popel bouwt haar afbeeldingen op uit lagen papier, foto’s, tekeningen, klei of stof – die delen van het beeld verhullen of juist benadrukken. Deze collages worden belicht en analoog gefotografeerd, en het resultaat blaast ze op tot grote, grofkorrelige fotoprints.

“Mijn collages hebben licht nodig om tot leven te komen,” zegt Popel. “Door mijn methode raken de originele details van de afbeelding weliswaar vertroebeld, maar die imperfecties scheppen weer nieuwe details en een mysterieuze sfeer. Ik probeer zo de kijker te verleiden om de tijd te nemen. Want als je goed kijkt, ontdek je steeds meer verborgen details.”

Ze pakt een van haar ingelijste collages van de muur, draait hem om, en houdt hem voor een schemerlamp. Het licht schijnt door de lagen papier heen en vertroebelt de afbeelding: een potloodtekening van een verlaten slaapkamer. Alleen de grote lijnen en vormen zijn nog goed zichtbaar. Veel details zijn vervaagd, verkleurd, of verdwenen naar de achtergrond. Popel lacht: “Kijk, en dáár maak ik gewoon een foto van. Uiteindelijk doet de camera al het werk.”

Al haar kunst is handwerk, vertelt Popel, terwijl ze haar portfolio op tafel legt. “Alles wat je hier ziet hangen, heeft ooit als collage in mijn lade gelegen. Ik vind het belangrijk dat het beeld ook ooit als fysiek object heeft bestaan. Daarnaast geniet ik van het langzame, intensieve en verrassende proces van de analoge fotografie. Je weet vóór het ontwikkelen nooit precies wat voor beeld eruit zal komen. Die spanning dwingt me om heel geconcentreerd te werken.”

In haar portretten figureert Popel zélf, soms naast haar kind. De donkere, intieme portretten vormen een opvallend contrast met de unheimische lege ruimtes en landschappen aan de galeriemuur van Torch. Popel: “Door mijn portretten náást die foto’s van verlaten ruimtes te tonen, probeer ik de fantasie van de toeschouwer te prikkelen. De afwezigheid van de mens wordt daardoor nog sterker voelbaar. Zo ontstaat een menselijke vraag: wat heeft er zich in die lege ruimtes afgespeeld?”

Popel wijst naar haar vier meest recente werken. De onheilspellende, wijdse landschapsfoto’s zijn bedekt met een raamwerk van strenge lijnen en scherpe, geometrische vormen. Alsof een dwangmatige architect heeft geprobeerd met liniaal en potlood de chaotische natuur een beetje te orderen. Maar het blijft mensenwerk: sommige lijnen staan dichter op elkaar dan anderen, een paar lijnen zijn uitgeschoten, of lopen scheef. Popel: “Ik houd van die imperfecties. Die houden het beeld spannend. De natuur is ook veel te sterk om zich in de hand te laten houden.”

Deze vier foto’s vormen een nieuwe, belangrijke stap in haar werk als kunstenaar. Popel: “Vroeger liet ik me leiden door de vormen die al aanwezig waren in de foto. Ik tekende altijd braaf binnen de lijntjes, en durfde nooit over die realiteitsgrens heen te gaan. Nu heb ik dat eindelijk losgelaten; ik ben gewoon woest op die foto’s gaan tekenen. Dat was heel bevrijdend.”

Popel Coumou. Torch Gallery, Lauriergracht 94. Te zien t/m 30 juni.

www.torchgallery.com / www.popelcoumou.nl