Het Parool / Kunst & Media (5 augustus 2013)
De Frans-Egyptische Dina Danish exposeert haar absurdistische kunst in de expositieruimte van De Nederlandsche Bank. ‘Mijn werk is nog nooit zo goed bewaakt.’
DANIËL BERTINA
Aandachtig wordt haar paspoort bestudeerd. Dina Danish (1981) lacht naar de bewaking: “Nee, ik heb geen afspraak, ik ben de kunstenaar, en ik ben hier al een keer of dertig geweest.” De Frans-Egyptische Danish kan er de humor wel van inzien. Achter de metaaldetectors, bagagescanners en futuristische beveiligingssluizen is haar nieuwe tentoonstelling Four friends fought furiously for the phone te zien in de expositieruimte van De Nederlandsche Bank (DNB). Danish: “Mijn werk is nog nooit zo goed bewaakt.”
De verzameling videokunst, beelden, collages en schilderijen geeft een dwarsdoorsnede van Danish’ recente en oudere werk, vol absurdistische humor, taalgrappen, tongbrekers en verwarrende contrasten. Four friends fought furiously for the phone is tot en met 8 augustus op afspraak te zien.
In haar kunst neemt Danish een belachelijk of onzinnig onderwerp als startpunt, en werkt dit vervolgens bloedserieus tot in detail als kunstwerk uit. Zo schreef ze een essay over kauwgom, het gebruik van kauwgom in (Egyptische) cinema, en de beeldende kwaliteiten van het spul. Dat leidde onder andere tot de serie sculpturen aan de muur en op de galerievloer van DNB. Uitvergrote aluminium kauwgomwikkels, op allerlei manieren opengevouwen of gestapeld en dramatisch uitgelicht, alsof het Griekse godenbeelden zijn.
Danish: “Ik las ooit het boekje On bullshit van de filosoof Harry Frankfurt. Dat is een hele doorwrochte analyse van het fenomeen bullshit, volkomen deadpan geschreven en wetenschappelijk onderbouwd. En daardoor vervreemdend en hilarisch. Dat gevoel probeer ik ook met mijn kunst op te roepen. Ik vertrouw mijn eerste fascinatie, hoe idioot dan ook, en daar bouw ik op voort.”
Danish werd in Parijs geboren en groeide op in Cairo. Ze studeerde aan de American University in Cairo en het California College of the Arts in San Francisco, deed een residentie aan de Rijksacademie en bleef na afloop in Amsterdam wonen. Na residenties in Brazilië, Italië, Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten kreeg ze dit jaar een werkbeurs van het Mondriaanfonds.
Los van het kauwgomproject toont de expositie in DNB een serie collages en schilderijen over tongbrekers, nog zo’n obsessie van Danish: “Onzinzinnetjes zoals four friends fought furiously for the phone zijn heel talig, maar ik heb juist geprobeerd om ze puur in beelden te vangen.”
Ook het videokunstwerk dat Danish maakte gedurende haar residentie in Dubai, Live from the aquarium, is te zien. Beelden van rondsjokkende bezoekers van één van de grootste aquariums ter wereld worden in het werk versneden met opnames van een uitzinnig publiek tijdens een tenniswedstrijd. De stem van een professionele sportverslaggever levert commentaar: “Kijk, die vis daar boven, die zwemt weg! En dat meisje in het blauwe jurkje ziet het niet!”
Vóór de Rijksacademie was ze nog nooit in Amsterdam geweest, vertelt Danish, aan de koffie op het Frederiksplein. “Deze stad moet je leren waarderen en vooral aan de Amsterdamse botheid heb ik moeten wennen. Maar in vergelijking met de totale chaos en het constante kabaal in Cairo is het hier een oase van rust, waar je goed kunt nadenken. En de Rijks is de hemel voor elke kunstenaar omdat je ontzettend wordt gesteund en aangemoedigd. Tijdens mijn masteropleiding in San Francisco was dat wel anders – daar werd alles, maar dan ook àlles wat je maakte geproblematiseerd. Heel vermoeiend en onproductief.”
In 2006 vertrok ze uit Cairo, nog voor de Arabische Lente. Danish: “Na de val van Mubarak en de recente massale protesten en afzetting van de president is het een ontzettend verwarrende toestand in Egypte. Ik heb het idee dat niemand begrijpt wat er precies gaande is. Daarnaast word ik een beetje onpasselijk van mensen in mijn omgeving die zich na de Arabische Lente opeens hebben opgeworpen als politieke experts. Natuurlijk maak ik me zorgen, en ondanks alles hoor ik positieve verhalen van mijn familie en vrienden daar, maar heb niet de behoefte om met mijn kunst expliciet op die situatie te reageren.”
Ze haalt haar schouders op. “Ik denk dat één van de kleine – maar niet te verwaarlozen – redenen voor het enorme verzet tegen ex-president Morsi en de Moslimbroeders is, dat ze totaal geen gevoel voor humor en zelfrelativering hebben. Dat is politiek dodelijk in een land als Egypte, dat in de Arabische wereld bekend staat om de typische vervreemdende humor. Na ieder houterig publiek optreden van Morsi gingen er al binnen een paar minuten hilarische fotocollages van Morsi en consorten via Facebook en Twitter de wereld over. En dat waren soms echt briljante visuele grappen. Met kunst lieten de Egyptenaren zo zien hoe absurd de realiteit is. Dat probeer ik ook.”
Dina Danish. De Nederlansche Bank, Westeinde 1, op afspraak te zien tot 8/8. Legitimatie verplicht.