Duncan Jones – de zoon van David Bowie – heeft zijn debuut gemaakt als filmregisseur. Moon is een eerbetoon aan de klassieke sciencefiction, én een heel persoonlijk verhaal. ‘Ik ben een echte sci-fi geek.’
DANIËL BERTINA
Waarmee begon zijn liefde voor sciencefiction? ‘Met Star Wars! Toen ik opgroeide reisden we natuurlijk veel – vanwege mijn vader – maar hij had ergens een illegale kopie weten te bemachtigen,’ zegt regisseur Duncan Jones met glunderende ogen. ‘Ik was toen de enige op school met die film op video.’
Hij noemt het terloops, maar niemand kan eromheen: Duncan Zowie Haywood Jones (Kent, 1971) is de zoon van David Robert Jones – beter bekend als popicoon David Bowie. Op het Film by the Sea festival in Vlissingen presenteert hij zijn debuutfilm Moon: het eerste deel van een sciencefiction trilogie.
‘Ik vind het heel opwindend hoe in dat genre een totaal andere wereld wordt geschapen; zoals in klassiekers als Alien, Silent Running en Outland,’ zegt Duncan Jones enthousiast, terwijl hij bijna uit zijn stoel lijkt te springen. Ondanks de jetlag.
Na een studie filosofie en een succesvolle carrière als reclamefilmer legde Jones zich in 2002 toe op de cinema met zijn korte film Whistle. Drie jaar later startte hij zijn eigen filmproductiemaatschappij: Liberty Films. Moon is zijn eerste speelfilm. Naast de regie was hij ook verantwoordelijk voor het script, samen met schrijver Nathan Parker.
Moon viel gelijk in de prijzen. De film won onder andere de Best New British Feature op het Edinburgh International Film Festival, en hoofdrolspeler Sam Rockwell ontving voor zijn adembenemende vertolking van astronaut Sam Bell de Golden Space Needle Award.
Het is de nabije toekomst. Om de wereldbevolking te voorzien van schone, duurzame energie is de mensheid overgegaan op kernfusie van het zeldzame isotoop helium-3. Echter: het spul is alleen op de maan in grote hoeveelheden te vinden. Astronaut Sam Bell (Sam Rockwell) zit voor een contractperiode van drie jaar diep ongelukkig te vereenzamen op een maanbasis, waar hij in zijn eentje gerobotiseerde oogstmachines aanstuurt die het helium-3 van de maanbodem schrapen.
Zijn enige dagelijkse contact is de lijzige robot GERTY (met de stem van acteur Kevin Spacey) – een duidelijke verwijzing naar de HAL 9000 computer uit Stanley Kubricks epische 2001: A Space Odyssey. Afgepeigerd en half hallucinerend smacht Sam ernaar terug te keren naar de aarde om zijn vrouw en dochtertje weer te zien. Helaas heeft zijn werkgever iets anders met hem voor.
Opvallend is dat de trailer voor de film, gemaakt door distributeur Sony Pictures Classics, een verrassend element van het verhaal verklapt. Sam blijkt gekloond te zijn en krijgt het aan de stok met zijn vervanger: een jongere, agressievere versie van zichzelf.
‘Ga je als kleine onafhankelijke filmmaker in zee met de grote studio’s? Dan heb je héél weinig te zeggen over dat soort dingen,’ lacht Jones verontschuldigend. ‘Het is inderdaad een spoiler – maar ik kan er wel mee leven. De film wordt niet verpest als je dat al van tevoren weet. Het is geen “Keyser Soze”-onthulling.’
Jones – een zelfverklaarde ‘sci-fi geek’ – baseerde de achtergronden van zijn film op vooruitstrevende theorieën over ruimtevaart en de mogelijke toekomstige kolonisatie van het zonnestelsel. De film balanceert tussen een duidelijk eerbetoon aan de klassiekers uit het genre – er zijn verwijzingen naar claustrofobische thrillers zoals Alien en filosofische sciencefiction zoals Solaris – en een herkenbaar, menselijk drama.
‘Wat mij interesseert is hoe mensen veranderd worden door ontwikkelingen in de samenleving en technologie,’ zegt Jones. Dat was ook wat hem als kind fascineerde aan de apocalyptische toekomstvisies van schrijvers als George Orwell en Phillip K. Dick. ‘Maar ik wilde de film niet in een bepaalde politieke richting duwen. Aan de basis van Moon ligt een menselijke problematiek.’
De film richt zich op het personage Sam Bell in zijn achtervolgingswaan, isolatie en eenzaamheid. Jones putte daarvoor uit zijn eigen leven. ‘Op jongere leeftijd was ik erg kwaad, verward en verdwaald. Nu ben ik ouder en wijzer. Het leek me interessant om die twee levensfasen eens tegelijkertijd te laten zien.’ Dat resulteert in de film Moon in het conflict tussen de twee gekloonde personages.
De basis voor de film werd drie en een half jaar geleden gelegd. Jones had acteur Sam Rockwell in eerste instantie benaderd voor een rol in een andere film – Mute – die samen met Moon en nog een derde film een trilogie zal gaan vormen. Mute is nu in productie.
“Ik had Sam eerst in gedachte als schurk in Mute,” zegt regisseur Duncan Jones. ‘Maar hij had geen interesse, want hij had al vaker de schurk gespeeld.’ Toch vonden de twee elkaar in hun gedeelde passie voor sciencefiction. Jones schreef de hoofdrol in Moon speciaal voor Rockwell. ‘Niet veel andere acteurs zouden die dubbelrol hebben aangekund. Hij heeft een hele kwetsbare uitstraling. Dat herken ik in mezelf.’
Het Parool / Kunst & Media (15-10-2009)
Cineville