De Zweedse kunstschilder Pär Strömberg exposeert bij Serieuze Zaken Studioos. Zijn werk was ook te zien op Art Amsterdam. Darkness visible toont de transformerende kracht van licht. ‘Er is intense duisternis is Zweden.’
DANIËL BERTINA
“Ik vind het moeilijk om iets vrolijks te schilderen,” zegt kunstenaar Pär Strömberg. In de galerie van Serieuze Zaken Studioos wandelt hij langs zijn – net opgehangen – schilderijen. Indrukwekkende landschappen met een beklemmende sfeer. Hij wijst grijnzend naar het laatste doek dat achter in de galerie hangt: “Kijk, dit bos werd me net iets té jolig – vandaar dat ik er een doodshoofd in heb verstopt.”
De expositie Darkness visible van de Zweedse kunstenaar Pär Strömberg (Örebro, 1972) is tot 20 juni te zien bij Serieuze Zaken Studioos aan de Lauriergracht. Strömberg is ook een van de 120 kunstenaars die vandaag op de Art Amsterdam in de RAI nieuw werk zullen tonen, ter ere van het 25-jarige bestaan van deze kunstbeurs. Dit evenement duurt tot en met zondag.
Strömberg woont en werkt zowel in Nederland als in Zweden. In 1999 studeerde hij af aan de vrije richting van de Gerrit Rietveld Academie. Naast verschillende internationale tentoonstellingen exposeerde hij in het Stedelijk Museum en het Centraal Museum Utrecht. Vier keer werd hij genomineerd voor de Koninklijke Schilders Prijs, en won in 2002 de Wim Izaksprijs. Daarnaast geeft Strömberg les aan zijn oude instituut in Zweden: het Örebro College of Art, en is hij columnist voor het Zweedse cultuurtijdschrift Denimzine.
In 1996 verhuisde hij naar Nederland. In toenemende mate ging zijn Zweedse achtergrond een rol spelen in zijn werk. “Ik moest veel terugdenken aan de totale isolatie en eenzaamheid die je voelt in de verstikkende dichtheid van de Zweedse natuur, en de transformerende kracht van het licht die daarbij een rol speelt.” Dit gevoel werkte door in zijn kunst.
Zijn landschappen – of mindscapes, zoals hij ze noemt – zijn verstild en verlaten. Soms zijn menselijke figuren vaag te ontdekken, naast occulte en heidense symboliek. In zijn werk is vooral het lichtgebruik opvallend. Het licht lijkt meedogenloos; het verduistert en verblindt. “Of een twilight zone tussen die beide extremen,” zegt Strömberg. “Ik wil herkenbare beelden maken, alsof ze voortkomen uit het collectieve geheugen.”
Pär Strömberg exposeerde in 2004 al eerder bij Serieuze Zaken Studioos. Galeriehouder Robert Malasch is enthousiast over Strömbergs ontwikkeling: “Ik volg hem al sinds zijn afstuderen. Je kunt moeilijk benoemen hoe hij het doet, maar hij slaagt erin zijn werk een ontzettend mysterieuze sfeer mee te geven.”
Strömberg werkt met olieverf op canvas. Dit maakt het mogelijk om het werk in talloze lagen op te bouwen. Veel van die lagen worden daarna weer uitgeveegd en weggeschraapt om effecten te veroorzaken. “Een langdurig proces, net zoals het ontwikkelen van een foto,” legt Strömberg uit. “Zo lijkt het licht vanuit het doek te schijnen.”
Scandinaviërs hebben volgens de kunstenaar door de eeuwen heen altijd een bijzondere relatie gehad met de natuur. In de zomermaanden is het altijd licht, en in de winter is er intense duisternis. “Dat is heel bizar. Dat transformeert de menselijke psyche. Het is niet toevallig dat Noord-Europa het hoogste percentage zelfmoorden ter wereld heeft.”
Dit alles betekent niet dat Strömberg zich uitsluitend bezig houdt met zijn Scandinavische roots. “In onze moderne communicatie paranoia hebben we veel menselijk contact verloren. Vroeger was communicatie traag, maar doelbewust. Nu zit iedereen te Twitteren. Er is geen stilte meer die we kunnen waarderen. Mijn werk is een reactie daarop. Het zijn eilanden in je hoofd – mindscapes waar je alleen kunt zijn.”
Geestverwanten vond Strömberg in de black metal scene; een extreme muziekvorm met een vergelijkbare neo-romantische, occulte thematiek. Hij speelde in verschillende undergroundbandjes en ontwierp bandlogo’s. “Die scene is nu grotendeels uitgewaaid. Maar het belangrijkste werd behouden: het gevoel dat we door modernisatie iets hebben verloren wat we nu terugeisen.”
Een vergelijkbaar gevoel ziet hij in het schilderwerk van landgenoot August Strindberg (1849 – 1912). “Strindberg is bekend als schrijver, maar maakte ook hele rauwe zeeschilderingen. Natuur in zijn meest woeste vorm. Zijn flirt met het occulte, en zijn maniakale schrijfstijl in Black flags en Inferno is geweldig. Als hij in onze tijd had geleefd was hij vast fan van black metal geweest.”
Die obsessie met licht en duisternis, beantwoordt dat niet het stereotype van de kunstenaar als zwartgallige romanticus? “Ik vind het geen ramp als mensen dat denken,” grijnst Pär Strömberg. “Maar het is niet zo dat ik zwelg in mijn melancholie. Ik kan mijn werk goed loslaten. Ik moet ook nog leven.”
Het Parool / Kunst & Media (14-5-2009)