Het Parool / Kunst & Media (19 januari 2011)
De Finse videokunstenaar Pilvi Talaka is finalist voor de Prix de Rome: de Nederlandse ‘staatsprijs’ voor beeldende kunst. Fear cure, haar meest recente werk, is nu te zien in de projectruimte van SKOR.
DANIËL BERTINA
“Het is een beetje een luxeprobleem,” zegt videokunstenaar Pilvi Takala (Helsinki, 1981) in een telefoongesprek vanuit Stockholm, net terug van een groepstentoonstelling in Denemarken. In december eindigde haar twee jaar durende residentie aan de Rijksacademie, en Takala werd meteen uitgenodigd voor een korte werkperiode bij Iaspis, een kunstorganisatie van de Zweedse overheid. “Ik had me aangemeld voor de Prix de Rome, zonder erop te rekenen dat ik door de eerste selectie zou komen. Nu zit ik bij de laatste vier. Dat is een beetje bizar.”
Samen met Priscila Fernandes, Ben Pointeker en Vincent Vulsma werd Takala uit 200 inzendingen geselecteerd voor de shortlist. De vier finalisten krijgen een paar maanden de tijd, begeleiding en atelierruimte om nieuw werk te maken, dat op 7 mei zal worden getoond in een eindpresentatie van de Prix de Rome in Smart Project Space. De prijsuitreiking is een maand later.
“Het is een grote eer, zeker als buitenlander,” zegt Takala, die sinds 2007 in Amsterdam woont. “Maar het is wel een uitdaging om in zo’n korte tijd iets nieuws te maken. Ik ben hevig aan het nadenken welke kant het op moet.”
De Prix de Rome, de oudste Nederlandse ‘staatsprijs’ voor beeldende kunst en architectuur, werd tijdens de Franse bezetting (1806-1810) door Lodewijk Napoleon in ons land geïntroduceerd. In 1666 riep Lodewijk XIV de prijs in het leven om getalenteerde Franse kunstenaars met rijkssubsidie een tijdje te laten werken in Rome: de bakermat van de klassieke kunst. De huidige versie van de Prix de Rome bestaat uit flinke geldbedragen, variërend van 10.000 tot 45.000 euro. De prijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan beeldend kunstenaars, en elke vier jaar aan architecten.
Veel van Takalas videokunst ontstaat uit performances in de openbare ruimte. Met verborgen camera’s registreert ze de verbijsterde reacties op de genante situaties waarin ze zichzelf en haar medespelers laat verzeilen. Zoals in Real snow white (2009) waarin Takala – verkleed als Sneeuwwitje – probeert het terrein van Disneyland Parijs op te komen. Dit tot vreugde van de aanstormende kleuters en chagrijn van de ijverige bewakers. Haar recente werk is meer documentair. In Players (2010) portretteert ze een aantal (grotendeels) Scandinavische jongens, wonend in Bangkok, die als professionele internetpokerspelers alle facetten van hun leven tot suf kansspel hebben gereduceerd.
Haar meest recente werk Fear cure (2010) is tot 11 februari te zien bij De Inkijk: een kleine projectruimte van Stichting Kunst in Openbare Ruimte aan de Stadhouderskade. Fear cure is een kort filmpje van een bewakingshokje op het vliegveld van Bangkok, ten tijde van de wereldwijde griepepidemie. De langslopende passagiers worden met een hittescanner gecontroleerd op een té hoge lichaamstemperatuur. Op de voorgrond staart een verpleegkundige naar de zwart-wit beelden op haar scherm; paraat om iemand met koortsymptonen te onderscheppen.
Deze onheilspellende beelden gaan samen met merkwaardige geluidsfragmenten. Het zijn gesprekken die Takala voerde met drie coaches in de omstreden NLP methode (neurolinguïstisch programmeren). Takala deed zich voor als hypochonder, doodsbang voor de griepepidemie, bezocht de NLP-coaches en maakte geluidopnames van de zalvende, hypnotische gesprekken die volgden.
“De griepepidemie was meer een epidemie van angst,” zegt Takala. “In Finland brak de paniek uit als je op straat je neus snoot. Er was grote angst voor infecties, een tekort aan vaccins, en de schadelijke bijwerkingen van het vaccin. Die ongerichte achtervolgingswaan leek zichzelf in stand te houden. Fear cure gaat over die kringloop van angst, en een poging om deze te doorbreken. NLP gaat ervan uit dat je angstbeelden als een videofilm opnieuw in elkaar kunt monteren door in een soort trance te komen. Dat vind ik een fascinerend idee, maar ook een beetje eng. Het trekt aan en stoot af. Ik voel altijd zoiets dubbelzinnigs over mijn onderwerpen.”