Het Parool / Kunst & Media (12 april 2012)
De schilderijen van Marcus Harvey draaien om verborgen erotiek en voyeurisme. Zijn solotentoonstelling Glass paintings is nu zien bij Galerie Alex Daniels – Reflex Amsterdam.
DANIËL BERTINA
Een vrouw tilt haar sluier op. Ze toont haar naakte lichaam terwijl haar gezicht bedekt blijft. Een donkere deur dient als lijst voor dit levensgrote portret, maar het beeld is vertroebeld; alsof je door een decoratieve ruit kijkt. Dit is Girl in a veil (2012) één van de voyeuristische schilderijen van de Britse kunstenaar Marcus Harvey (Leeds, 1963). Glass paintings, zijn eerste tentoonstelling in Nederland is nu te zien bij Galerie Alex Daniëls – Reflex Amsterdam.
Tien jaar geleden zat Harvey op de bank tv te kijken. “Ik keek opzij, en zag mijn spelende neefjes hun gezicht tegen het dikke glas van de woonkamerdeur drukken. Dat zag er zó vervreemdend uit – grappig en akelig tegelijkertijd – dat ik gelijk een foto maakte. En zo kwam ik op die troebele schilderstijl.”
Harvey studeerde aan een van de meest prestigieuze kunstacademies in Groot Brittannië, Goldsmiths College of Art. Hij maakt deel uit van de Young British Artists (YBA’s): een generatie invloedrijke kunstenaars, aangevoerd door zijn beroemde studiegenoten Damien Hirst en Tracy Emin, die in de jaren negentig hevig werden ondersteund door kunstbaron Charles Saatchi. In 1997 maakte Harvey tijdens de Sensation tentoonstelling in de Royal Academy of Arts een spectaculaire entree in de kunstwereld, met Myra: een immens zwart-wit portret van Myra Hyndley, samen met haar echtgenoot medeplichtig aan vijf kindermoorden. Het schilderij was opgebouwd uit talloze afdrukken van kinderhandjes. De Britse sensatiepers, die eerder Hyndley als the most evil woman in Britain had bestempeld, dook er bovenop. Talloze dreigbrieven en pogingen tot vandalisme waren het gevolg, maar het werk leidde ook tot veel lof.
Het provocerende werk van de YBA’s wordt vaak als shock art bestempeld, maar Harvey moet niets van die term hebben: “Shock art is een slordige kreet van luie journalisten die zich onvoldoende in de kunst hebben verdiept. Het gaat me helemaal niet om het choqueren. Mijn portretten van gesluierde vrouwen die achter het ‘glaseffect’ hun lichaam laten zien, zijn juist bedoeld als lofzang op de subtiele sensualiteit.”
Harvey heeft deze doeken nog niet in Groot Brittannië tentoongesteld. Niet uit angst voor negatieve reacties van de Islamitische gemeenschap, maar omdat hij vreest dat de sensatiepers de boel weer zal opjutten. “Maar nu ik het zo zie hangen, denk ik: dat moet toch best kunnen?”
Voor zijn eerdere serie Reader’s wives (1996) haalde hij veel inspiratie uit de huis-tuin-en-keukenporno: grofkorrelige homevideo’s en foto’s, gemaakt door amateurs en uitgewisseld onder liefhebbers. Harvey: “Wat ik daar interessant aan vind is dat die tak van pornografie weinig te maken heeft met uitbuiting en misbruik. Het is een vrijwillige vorm van exhibitionisme. Op de achtergrond zie je vaak ook hoe die mensen écht leven; je ziet hun working class-interieurs, maar door de slechte kwaliteit blijft er ook veel verborgen. Dat idee zie je ook terug in Glass paintings.”
“Het glaseffect veroorzaakt een vergelijkbaar gevoel van voyeurisme en opwinding. Het beeld wordt vertroebeld maar daardoor zie je nét genoeg, waardoor juist je fantasie wordt geprikkeld. In mijn werk zoek ik die erotische spanning tussen het verbergen en onthullen.”
Naast de gesluierde vrouwen, komen op Harvey’s doeken ook opvallend veel personages met maskers voorbij: van macabare clowns tot een jongetje met een zorromasker, gewapend met een speelgoedpistool. Ook toont hij in Glass paintings een aantal beelden. Zoals Gloria mundi (2009): een enorme, bronskleurige en half leeggelopen voetbal. “Beide kunstvormen versterken elkaar,” zegt Harvey. “Ik zie mijn schilderijen eigenlijk als een soort sculpturen. Daarom noem mijn werk soms 2.5 dimensionele kunst, omdat ik vaak objecten op het doek plak en de verf in hele dikke lagen aanbreng.”
“Schilderen is voor mij – boven alles – iets erotisch. Puur op instinct probeer ik me een weg te banen door de kleurenchaos op het doek. Het gaat om voelen en contact maken met de verf. Daarom verf ik ook veel met mijn vingers. Bij seks gebruik je toch ook geen kwast?”
Marcus Harvey: Glass paintings. Galerie Alex Daniëls – Reflex Amsterdam, Weteringschans 79 A. Te zien t/m 15 mei www.reflex-art.nl