Het Parool / UITMARKT Special (22 augustus 2012)
Voor hun nieuwe voorstelling THIS is ISH – no boundaries in movement liet theatergroep ISH zich inspireren door het einde van de wereld, een nieuw begin, en twaalf jaar ISH.
tekst DANIËL BERTINA foto JAN VAN BREDA
Op krukken komt performer Abdelhadi Baaddi (1985) elegant de trap afgezeild, met twee collega’s van theatergroep ISH: actrice en dramaturg Dunya Khayame (1981) en regisseur Marco Gerris (1975). In de kelder van het pand aan de Willinklaan in Osdorp, waar ISH haar uitvalsbasis heeft, nemen ze plaats voor de foto. “Het lijkt wel een familieportret,” lacht Gerris. Khayame: “Maar we zijn natuurlijk ook een beetje een familie.”
Baaddi – herstellend van een heftige achillespeesblessure – gaat zitten. Hij grijnst verontschuldigend: “Tijdens een trainingsessie free runnen dacht ik, dat ik harder was dan de muur. Maar de muur won. Toch is het verbazend wat je nog op die krukken kan doen.”
Ze zijn net klaar met repeteren voor hun voorstelling JibberISH, speciaal gemaakt voor Theater aan de Parade. En ook eerste repetitieperiode voor hun nieuwe grote zaalvoorstelling THIS is ISH zit erop. In oktober zal THIS is ISH in première gaan. Een nieuwe, spectaculaire dansvoorstelling vol acrobatiek, hiphop, free running, moderne dans en videobeelden – met dertien performers en een vj.
Het wordt een samenvloeien van twaalf jaar ervaring, zegt Gerris. “De laatste jaren zijn we met nóg meer verschillende disciplines gaan sparren, van live video- en soundscratching tot literatuur, ballet, traditioneel teksttoneel en zelfs opera. THIS is ISH wordt een combinatie van al die invloeden. Het laat precies zien waar we nu staan, als groep. We omarmen alle kunstvormen en proberen daar vervolgens een eigen draai aan te geven. Die fusie is helemaal van deze tijd.”
Theatergroep ISH is inmiddels twaalf jaar oud. Onder leiding van de Belgisch-Filippijnse skater, danser en choreograaf Marco Gerris ontpopte het gezelschap zich als een van de eerste, en meest succesvolle, theatergroepen die een crossover aangingen met de urban straatcultuur van de hiphop en breakdance, het skaten, de acrobatiek, vechtsport en het moderne en klassieke (dans)theater. Vanaf het prille begin zat het gezelschap enorm in de lift. Al met hun eerste voorstelling Ish (2000) maakten Gerris en consorten de sprong over de Atlantische Oceaan, en tourden door Canada en de Verenigde Staten. Ook Nederland, België en de rest van Europa werden een aantal keer doorkruist.
In 2004 stond ISH zes weken op Broadway met hun productie 4-ish, maar ondanks het succes ging drie jaar later Stichting ISH failliet. Na een ingrijpende reorganisatie en dankzij de goodwill van de fondsen, kon ISH uiteindelijk een succesvolle doorstart maken.
“Het was een flinke crisis, maar ik zie het als een wedergeboorte,” zegt Gerris. “Ik ben ontzettend dankbaar dat we de kans hebben gekregen om onszelf opnieuw uit te vinden. Door die crisis kwamen we weer met beide benen op de grond te staan. Als groep zijn we er veel sterker uitgekomen. Daardoor kan ik me nu veel vrijer bewegen, durf ik nieuwe samenwerkingen aan te gaan en is er meer ruimte om ISH op artistiek gebied te verdiepen. Vooral dat laatste is belangrijk. Je kunt niet steeds hetzelfde trucje blijven herhalen.”
Dunya Khayame is sinds de voorstelling STORMISH – who the f*** ISHakespeare? (2010) onderdeel van ISH. Eerst was ze voornamelijk actrice, maar al snel vervulde ze ook de rollen van tekstschrijver, assistent regisseur en dramaturg. Khayame: “In die voorstelling werden we heel erg aangemoedigd om zélf een creatieve bijdrage te leveren. Die open houding was een verademing. We voelden een wederzijdse klik, die niet meer is weggegaan.”
Gerris lacht: “En sindsdien hebben we elkaar niet meer losgelaten.” Abdelhadi Baaddi: “Dát geldt ook mij. Zeven jaar geleden deed ik als human beatboxer auditie bij ISH, met echt nul komma nul theaterervaring. Maar ik was heel gretig en werd toegelaten tot het juniortraject, waarin ik in twee jaar tijd tot veelzijdige ISH-er werd gedrilt.” Hij grijnst: “Na zo’n eerste goede klik blijf je hier kennelijk voor de rest van je leven plakken.”
Voor THIS is ISH liet het gezelschap zich inspireren door de apocalyptische profetie van de Maya’s over het vergaan van de wereld op 21 december 2012. “Elk volk kent wel zo’n ondergangsmythe,” zegt Gerris. “Maar de Mayaprofetie is nu heel actueel en ik vind het belangrijk dat het theater reageert op wat er in de samenleving speelt.” Khayame knikt: “We gebruiken die mythe als aanknopingspunt om een hoopvol verhaal te vertellen over hoe je de kracht kunt vinden om, ondanks alle tegenslagen in het leven, je eigen weg te gaan. De voorstelling gaat over het einde van de wereld zoals we hem kennen. En dat leidt tot een nieuw begin. Hoe zou jij opnieuw willen beginnen? Wat geeft zin en kleur aan het leven?”
De makers zitten nog middenin de experimentele fase, maar kunnen wel vertellen dat THIS is ISH allesbehalve een rechttoe rechtaan verhaal zal gaan worden. Gerris: “Meer een collage van bewegingen en beelden. Vol positieve energie. Ik hoop dat mensen na het zien van deze voorstelling hun omgeving met andere ogen zullen bekijken.”
“Bij het maken van een ISH-voorstelling moet iedereen uit zijn eigen comfort zone stappen,” zegt Khayame. “Het is heel belangrijk dat de verschillende performers elkaar uitdagen, om elkaar te versterken en van elkaar te leren.” Zo raakte ze zelf in de loop der jaren steeds meer inhoudelijk bij ISH betrokken. Baaddi knikt. Door zijn blessure is hij even noodgedwongen terug bij de basics, waar het ooit voor hem bij begon: het beatboxen. “Juist omdat ik nu fysiek beperkt ben, moet ik op zoek naar nieuwe manieren om mezelf uit te drukken. Bij ISH helpen we elkaar naar een hoger niveau. Die uitwisseling van skills maakt het werken in deze groep zo bijzonder.” Hij wijst naar z’n geblesseerde been. “Dit is mijn leerproces.” Gerris: “Gelukkig kan Appie héél veel verschillende dingen.”
Twee seizoenen lang was Gerris een jurylid in het tv-programma So you think you can dance. Erg leuk om te doen. Gerris: “Ik heb er veel van geleerd, maar het was een totaal andere wereld. Echt rete-commerciëel, dus het duurde even voordat ik me in dat mediacircus goed op m’n gemak voelde. De voornaamste reden om mee te werken was om aandacht te genereren voor ISH. Dat is goed gelukt. Eén van onze eigen dansers is tot de halve finale gekomen. En we merkten ook dat er een nieuwe stroom bezoekers naar onze voorstellingen kwam.” Dit jaar is Gerris echter niet meer van de partij bij So you think you can dance. Een keuze van de Vlaamse producent VTM. Gerris: “Ik vond het jammer, maar ze wilden per sé een Vlaams jurylid dat ook écht in Vlaanderen woont. Dat begrijp ik ergens wel, want ik woon al jaren in Amsterdam.”
Na twaalf jaar probeert Gerris nog steeds die ene, perfecte voorstelling te maken. “Het mooie is: dat lukt nooit,” zegt Gerris. “Je kunt alleen maar proberen om zo goed mogelijk te leren van je eerdere fouten. Een voorstelling is zo goed als de zwakste schakel, dat heb ik in de loop der jaren geleerd. Dat betekent dat je jezelf soms ondergeschikt moet maken aan het proces en niet krampachtig moet vasthouden aan je eigen ideeën. In dat opzicht ben ik echt gegroeid als maker. Met THIS is ISH proberen we het spektakel van onze vroegere shows te combineren met het experiment en de artistieke verdieping van ons recentere werk. Alle respect voor een spectaculaire en gelikte streetdanceshow zoals Blaze, maar die stijl is voor ons écht een gepasseerd station. Met THIS is ISH zetten we echt een stap verder.”
THIS is ISH door theatergroep ISH is 28/10 en 29/10 te zien in de Stadsschouwburg Amsterdam. Daarna op tournee. www.balls.nl