Het Parool – Kunst & Media (8 oktober 2012)
In Theater Frascati en Appel Arts Centre ging dit weekend Stem Terug! Vote Back! van start. Een veelkoppig festival over de rol van kunst in de Nederlandse democratie.
Tekst DANIËL BERTINA Fotografie SANNE PEPER
Al vier jaar werken Theater Frascati en Appel Arts Centre op onregelmatige basis samen, zegt Appeldirecteur Ann Demeester. “Maar zo vlak na de verkiezingen voelen beide instanties de noodzaak om direct te reageren.”
Dat gebeurt Stem terug! vote back!, een festival met documentaires, theatervoorstellingen, debatten, lezingen, masterclasses en een tentoonstelling over de rol van kunst in de Nederlandse democratie. Stem terug! vote back! ging vrijdag van start en is tot en met 4 november te bezoeken bij Appel Arts Centre in het nieuwe pand aan de Prins Hendrikkade.
Curator Huib Haye van der Werf van de kunstorganisatie TAAK is verantwoordelijk voor de samenstelling van de tentoonstelling. Op de begane grond van De Appel is werk te zien van ‘kunstenaars die met een eigenzinnige blik naar de politiek kijken.’ Van de gestripte, veelgebruikte houten verkiezingsborden van Klaas van Gorkum en Iratxe Jaio (Plaatselijke verordening, 2010), de felrode lichtbak met een tijdloze politieke kreet van Sam Durant (Tell it like it is, 2005) tot het abstractere werk van Otto Berchem (Blue monday, 2011), waarin op oude zwart-witfoto’s van protestmarsen de vurige slogans zijn vervangen door surreële kleurencombinaties.
Theater Frascati presenteerde gedurende het openingsweekend voorstellingen en performances van onder andere Lotte van den Berg, Dries Verhoeven, Nicole Beutler, Likeminds & Akwasi, Wunderbaum, Marjolijn van Heemstra en Dood Paard. Tijdens het gehele festival organiseert het Sandberg Instituut in Apple Arts Centre diverse openbare lezingen, debatten en masterclasses voor studenten, kunstenaars en publiek.
De Appel staat enigszins bekend als introvert kunstbolwerk, geeft Van der Werf toe. “Maar dit festival is een poging om zowel Appel Arts Centre en het Sandberg Instituut open te stellen voor een groter publiek. Zo proberen we de kunst weer terug in het maatschappelijke debat te plaatsen.”
In de hal van Apple Arts Centre overweegt de Amsterdamse cultuurwethouder Carolien Gehrels lachend de aanschaf van een Geert Wilders-deurmat bij de markkraam van de Wilders web winkel. “Schappelijk geprijsd, toch?” zegt Domenique Himmelsbach de Vries. “Met onze winkel bieden we een reddingsplan voor kunstenaars. De subsidies slinken, dus ook wij als kunstenaars en social designers worden gedwongen om met volle overgave mee te doen in de graaicultuur.” Zijn collega Tabo Goudswaard gebaart naar hun kraam vol T-shirts, bussen haarlak, draagtassen, pruiken en bordspellen met Wildersmotief. “We zijn ideologisch neutraal. Vóór of tegen Wilders? Dat maakt ons niet uit. Als het maar geld verdient. De opbrengt gaat terug naar de kunstenaars.”
Even verderop is in Stem terug! vote back! de installatie De stad is de vrijdenkersruimte te bekijken, samengesteld door wethouder Gehrels op aansporing van kunstenaar Jonas Staal. Het is de derde editie van Staals kunstproject Politiek kunstbezit IV: vrijdenkersruimte vervolgd, waarin hij Nederlandse politici uitdaagt om zich via een tentoonstelling expliciet uit te spreken over het belang van kunst.
Jesse Klaver (GroenLinks) en Rogier Verkroost (D66 Eindhoven) gingen Gehrels voor. Zij toont nu een verzameling kunstwerken door Thomas Hirschhorn, Nicolas Dings en Hans van Houwelingen over het gedachtegoed van Spinoza.
Staal: “Gehrels grijpt zowel in haar beleid als in haar keuze voor deze kunstwerken terug naar het oude sociaaldemocratische ideaal van maatschappelijke verheffing door de kunst. Dat vind ik interessant.” Hij voegde er nog een element aan toe. Op een manshoge foto is de wethouder zélf te zien, terwijl ze een steen smijt naar de voormalige Sandbergvleugel van het Stedelijk Museum – het begin van de sloop en renovatie.
Na de opening in De Appel ging Stem Terug! Vote Back! vrijdagavond verder met een debat in Theater Frascati. De huidige politieke praktijk biedt weinig ruimte voor de inbreng van radicaal nieuwe ideeën en oplossingen, aldus uitgever en ex-D66 politicus Teun Gautier en onderzoeker Albert Jan Kruiter. Daarvoor zijn de buitenstaanders en kunstenaars hard nodig. De avond werd opgeleukt met een ontwapenende column van theatermaker Sadettin Kirmiziyüz over het kneedbare stemgedrag van zijn moeder, en een eeuwenoude Socratische dialoog door Toneelgroep Amsterdam, geregisseerd door Maren Bjørseth.
Na afloop sommeert debatleider Ruben Maes het publiek om Frascati vrolijk te verlaten. Maes: “Zo laat je zien dat je een avond lang over democratie kan praten en tóch heel gelukkig kunt zijn.” Terwijl het publiek naar buiten sjokt, bekijkt een aangeschoten student in Tiroleroutfit het affiche van de avond. Hij roept: “Democratie? Iedereen zou een IQ-test moeten doen om te mogen stemmen.”
Stem terug! vote back. Te zien t/m 4/11, Prins Hendrikkade 142. www.sandberg.nl/voteback