In z’n eentje maakte kunstenaar Niels ‘Shoe’ Meulman in de parkeergarage van de A’DAM Toren het grootste street art kunstwerk van Nederland: ruim 300 meter calligraffiti van legendarische songteksten.
DANIËL BERTINA
Ze zijn onmiddellijk herkenbaar. De spectaculaire, manshoge calligraffiti-letters van kunstenaar Niels ‘Shoe’ Meulman. Op uitnodiging van de nieuwe eigenaren nam Meulman de immense parkeergarage van de A’DAM Toren (voormalige Toren Overhoeks) onder handen. Hij beschilderde ruim driehonderd meter garagemuur met dertig iconische oneliners uit de popgeschiedenis. In amper een week tijd. Het resultaat is Unrulyrics, het grootste street art kunstwerk van Nederland gemaakt door één persoon.
Hans Brouwer (1962) van MassiveMusic is mede-eigenaar van de A’DAM Toren: “Deze toren hoort bij het stadsgezicht, hij is van en voor álle Amsterdammers. Tijdens de renovaties hadden we langs de gevel al gigantische spandoeken opgehangen met liedteksten, om de transformatie van bekende Shell-toren in onze nieuwe ‘muziektoren’ duidelijk te maken. Maar die enorme parkeergarage was erg kaal. Beton is maar beton. We wilden er iets mee doen. Niels kwam toen met het idee om daar een muurschildering met liedteksten te maken.”
“Ben je in Amsterdam geboren en heb je interesse in subculturen zoals de graffitiscene? Dan ken je Shoe en zijn legendarische status. Ik wist gelijk dat hij het zou kunnen.”
Sinds 1979 staat de Amsterdammer Niels Meulman (1967) internationaal bekend als graffitipionier ‘Shoe’. Daarnaast werkte hij als graficus, ontwerper en creative director in de reclamewereld. In 2007 ontwikkelde Meulman een eigen kunstvorm: calligraffiti. Een unieke visuele stijl, waarbij de recht-voor-z’n-raapse expressie van graffiti samenvloeit met de organische lijnen van de kalligrafie. Meulmans werk is opgenomen in de collectie van het Stedelijk Museum en The San Francisco Museum of Modern Art. Als kunstenaar reist hij de wereld over.
Meulman was gelijk van de partij: “Ik wilde het dolgraag doen. Maar de schaal is natuurlijk waanzinnig. Af en toe dacht ik: waar ben ik in gódsnaam aan begonnen? Als je rondkijkt in die garage lijkt er geen eind aan te komen.”
Als uitgangspunt nam Meulman flarden van klassieke songteksten en stelde een longlist samen van ongeveer zestig quotes. Brouwer en mede-eigenaren Sander Groet en Duncan Stutterheim deden ook suggesties, en uiteindelijk maakte Meulman de definitieve selectie van dertig memorable zinnen. Van Thinking of a master plan (Eric B & Rakim), via Even een nachtje niet, dacht je niet? (Jeugd van Tegenwoordig) en There must be some way out of here (Jimi Hendrix, Bob Dylan) naar Regrets, I’ve had a few (Frank Sinatra).
Achter iedere zin zit een verhaal. Soms waren het merkwaardige toevalstreffers, zegt Meulman. “Gek genoeg kwamen Hans en ik met exact dezelfde zin: She walked in through the outdoor uit Raspberry Beret van Prince. Een bizar toeval, want dat is helemaal niet zo’n bekende tekst. Nu staat het op de muur bij de uitgang van de nachtclub. En nét toen ik bezig was ging Johan Cruijff dood. Dus hij moest er natuurlijk ook op, als bekendste Amsterdammer aller tijden. Gelukkig bleek Cruijff ooit een obscuur singletje te hebben opgenomen: Oei oei oei, dat was me weer een loei.”
Aan veel teksten kleeft een persoonlijke anekdote, zegt Brouwer. Steven Craenmehr, een vriend en collega die in 2014 overleed tijdens het festival South by Southwest, wordt herdacht met de zin I lost myself on a cool damp night (Lilac Wine, Jeff Buckley). Brouwer: “Zelf had ik mijn zinnen gezet op Waiting for the gift of sound and vision van mijn held David Bowie, want dat nummer heeft me enorm beïnvloed in mijn leven en carrière. Sander en Duncan wilden met hun house-achtergrond absoluut de klassieker The time is now van Moloko erbij.”
Meulman: “We hebben een mooie balans gevonden. Ook oer-Amsterdammer Tol Hansse is vereeuwigd met een oneliner uit zijn tophitje Big City: Ome Jaap die trekt benee, z’n accordeon in twee.”
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=duVD1zheXnI[/youtube]
Meulman aan het werk zien is fascinerend. Hij slaat een borrel achterover, ijsbeert langs de kale muur, maakt af en toe een denkbeeldige schets in de lucht, en knalt vervolgens het hele kunstwerk erop. Zonder aarzelen, met een schijnbaar achteloze balans tussen superstrakke lijnen en de gecalculeerde chaos van verfbommen, druipers en spetters. En dat in recordtijd. Zo ook bij de A’DAM Toren, herinnert Brouwer zich. “Uiteindelijk is Niels met een A4-tje in z’n hand naar beneden gewandeld. Toen hij na ongeveer zeven dagen weer naar boven kroop, stond alles vol.”
[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=xRNFiU4fG2o[/youtube]
Meulman lacht: “Dat is dankzij duizenden en duizenden uren oefening. Calligraffiti is net vechtsport. Je moet veel trainen, dan wordt het tweede natuur. Ik heb eerst met zwarte verf heel grof die teksten gespoten, en daar overheen kwam een hele bijzondere interferentieverf. Dat is een peperdure verfsoort die van kleur verandert als je er in een andere hoek naar kijkt. Het was een experiment, zoals al mijn projecten.”
Direct na het voltooien van de A’DAM Torengarage vertrok Meulman naar Nashville (VS) voor een muurschildering en groepstentoonstelling tijdens het kunstevenement Nashville Walls Project. In oktober presenteert hij een solotentoonstelling bij Galerie Gabriel Rolt en werkt tegelijkertijd aan een nieuw boek, dat bij Lebowski Publishers het licht zal zien.
Meulman: “Ik heb ooit de kalligrafie gebruikt om een beetje los te kunnen komen van de graffiti en meer richting organische, abstracte kunst te gaan. Nu ben ik aan het onderzoeken hoe ver ik nog die rauwe, tekstloze kant op kan, zonder mezelf te verliezen in gepriegel. Het is fucking moeilijk om abstracte kunst te maken die tóch interessant is. Voor mij en voor de toeschouwer.”
Unrulyrics van Niels ‘Shoe’ Meulman is gratis te bekijken in de parkeergarage van de A’DAM Toren. www.adamtoren.nl / www.nielsshoemeulman.com
Het Parool / A’DAM Toren bijlage (14 mei 2016)