(Lost & Found Magazine)
Het hart van de Nederlandse hiphop klopt het hardst in Zuidoost. Twee jonge emcees: Rex -N- Undercover – van Ghanese ouders, geboren in Duitsland en opgegroeid in Amsterdam – perfectioneerden hun stijl in deze supercompetitieve hiphopscene. Binnenkort komt hun langverwachte debuutplaat uit: Zoek Dekking. ‘We geven niets om hype. We willen juist classics maken.’
Tekst DANIËL BERTINA /// Foto’s BAS UTERWIJK
Gebroederlijk zitten ze op de bank. Rexford Bonsu (Hamburg, 1982) en Uwe Sarfo (Stuttgart, 1980), alias Rex -N- Undercover. “Afgelopen weekend was ik op het Amsterdam Hiphop Festival op het NDSM terrein,” zegt Undercover, terwijl hij het zoontje van Rex op zijn knie zet. “Daar speelden echt een stel hiphop iconen zoals EPMD, Redman en Tha Alkaholiks. Hele grote namen. Sommige van die gasten zijn nu ver in de veertig: je kunt niet meer verwachten dat ze nog net zo woest rondspringen als vroeger – maar de passie knalde van het podium af. Dat was zó inspirerend. Daar gaat het om: de passie voor muziek. En dat terwijl veel hedendaagse muzikanten ermee kappen op het moment dat het succes even minder wordt. Ook in de hiphopscene.”
Rex -N- Undercover brachten onlangs hun nieuwe zomersingle en videoclip uit, Gewoon Chill. In september ziet hun langverwachte debuutplaat Zoek Dekking het licht bij DeF3 Entertainment, vergezeld van een aantal optredens.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=ulbU25gJBBk[/youtube]
Ghana, Duitsland, Zuidoost
Rex -N- Undercover werden beiden in Duitsland geboren, uit Ghanese ouders. Via een omzwerving kwamen beide gezinnen terecht in Amsterdam Zuidoost. “Undercover was een van de eersten die ik hier ontmoette,” vertelt Rex. “We gingen naar dezelfde school en raakten meteen bevriend.” Undercover: “In 1996 kreeg mijn vader een baan in Heerenveen, dus we moesten verhuizen naar Drachten – the middle of fucking nowhere. Drie jaar lang zat ik gevangen in dat gat, en ik begon uit verveling te rappen. Rex bracht voor mij de Zuidoost hiphop naar Friesland. In de zomer van ’97 kwam hij logeren en nam een demo mee, die hij in het buurtcentrum in elkaar had gedraaid. Die klonk echt té gek. We waren als broers samen opgegroeid en kenden elkaar door en door, maar ik had hem nog nooit horen rappen. Het was heel bijzonder om opeens een nieuwe kant van hem te ontdekken. Hij klonk top. Dat wilde ik ook!”
Geen hapklare muziek
In 1999 verhuisde Undercover naar Almere – dichter bij het vuur van Zuidoost, waar toen al talloze getalenteerde jongeren zich op de hiphop hadden gestort. Een tijdje hadden ze hun eigen crews: Rex maakte deel uit van de Engelstalige formatie Amon, Undercover zat in State of Mind. De Amerikaanse hiphop was heel lang hét grote voorbeeld. “Dit speelde na die hele Eastcoast-Westcoast rivaliteit,” zegt Rex. “De helden 2Pac en Biggie waren al neergeschoten. In die tijd kwamen er echt een stel geniale platen uit, afkomstig uit beide scenes. Zoals van Tha Alkaholiks of Mobb Deep.” Hij rapt het refrein van Mobb Deep’s kraker Animal Instinct: I’m tired of living life this way, crime pays but for how long? Till you reach a downfall.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=X-qdfVP206Q[/youtube]
“Die jongens van Mobb Deep kwamen van de straat,” zegt Undercover. “Maar ze hadden een hele intellectuele benadering van hiphop. Ze maakten geen hapklare muziek, schreven gelaagde teksten waar je steeds iets nieuws in kan ontdekken. De rauwe kanten van het leven werden poëtisch verwoord. Dat proberen wij nu ook. Maar we hebben niet echt één boodschap die we willen uitdragen. Dat is ons te benauwend – het leven is daarvoor te veelzijdig.” Rex haakt in: “We proberen juist de complexiteit van het leven vorm te geven.”
Neppe stijl
Toen ze begonnen stond de Nederlandstalige hiphop nog een beetje in de kinderschoenen, maar de twee luisterden goed naar grondleggers Osdorp Posse en Extince. “Vooral Extince vond ik te gek,” zegt Rex. “Hij had een hele originele flow.” Gaandeweg sloop er steeds meer Nederlands in hun eigen raps. “Voor mij waren die jongens van Opgezwolle echt eyeopeners,” zegt Undercover. “Ik had niet verwacht dat er zulke goede hiphop – met alle respect – uit Zwolle zou komen. Toen hadden Rex en ik allebei zoiets van: zie je wel. Het kan écht: op hoog niveau helemaal Nederlandstalig rappen. En waarom dan ook niet in Zuidoost? Waarom zouden we hier doen alsof we Amerikanen zijn?”
[vimeo]http://vimeo.com/27282346[/vimeo]
Voor Undercover was het Nederlands een verademing: “Mijn woordenschat was opeens oneindig veel groter.” Rex had meer moeite: “Ik zat diep in de specifieke USA hiphop slang. Het duurde een hele tijd tot ik genoeg zelfvertrouwen had om helemaal naar het Nederlands om te schakelen, en voordat ik mijn eigen stijl gevonden had. Want de scene in Zuidoost was ontzettend kritisch – originaliteit was een must. Het werd gewoon niet gepikt als je iemand anders nadeed.” Undercover knikt: “Als je een neppe stijl had, werd je keihard van het podium gelachen of weggefloten. Je ziet trouwens dat er in de Nederlandse hiphop tegenwoordig veel meer wordt ‘geleend’ van Amerikaanse acts. Om snel te scoren worden sommige hits gewoon stap voor stap nageaapt: van de beats, de flow, de autotune, zelfs tot aan het zangeresje in het refrein.”
Kweekvijver Zuidoost
Pas in 2008 besloten ze een duo te vormen. Als Rex -N- Undercover scherpten de twee jeugdvrienden hun stijlen aan. Rex had zich toen al – na de teloorgang van zijn rapformatie Amon vier jaar eerder – ontwikkeld tot beatmaker. Hij begon simpel: met gekraakte computerprogramma’s en heel veel experimenteren. “Ik nam mijn beats mee naar het buurtcentrum en verzamelde een groep kritische luisteraars. Ook Undercover was erbij. Op een gegeven moment zat iedereen daar met een brede grijns van mijn beats te genieten. Toen wist ik dat ik op het juiste pad was.”
In een paar jaar tijd had Zuidoost zich ontwikkeld tot dé kweekvijver van veelzijdig, ruig en jong Nederlands hiphoptalent, waarbij talloze muzikale invloeden samenvloeiden – van Jamaicaanse dancehall, Britse grime tot Amerikaanse hiphop. Het stadsdeel was lang door de rest van Amsterdam genegeerd, maar die isolatie had geleid tot een onzettende creativiteit en zelfredzaamheid. “Er is hier ontzettend veel competitie op alle vlakken,” zo verklaart Rex het opvallend hoge niveau van de Zuidoost hiphop. “Al gaat het over voetbal, vechtsport of muziek – er is veel concurrentie. Iedereen wil zijn skills bewijzen. Dus om hier überhaupt gehoord en gezien te worden moet je gewoon érg goed zijn.”
New Skool
De veelzijdige Zuidsooststijl kwam ook nationaal onder de aandacht, toen artiesten M.O. & Brakko (2008), Dret & Krulle (2009) en Kalibwoy (2010) de laatste drie jaar op rij de Grote Prijs van Nederland wonnen. Rex -N- Undercover tekenden bij Samen Sterk: een platenlabel waar ook een stel van hun vrienden en geestverwanten onderdak had gevonden. Vorig jaar reisden ze samen met Dret & Krulle, Tastic, M.O. & Brakko en D. Lipps door het land: de New Skool MC’s Tour. Maar na dit veelbelovende begin werd in juni de samenwerking met Samen Sterk wederzijds afgebroken.
“Weet je, ik ben er een beetje klaar mee,” zegt Rex. “Samen Sterk was begonnen vanuit een heel goed idee: als een vriendengroep van allemaal getalenteerde jongens en met nauwe onderlinge samenwerking. Maar dat alles ging op een gegeven moment toch een beetje verbleken. Waar het precies aan gelegen heeft is onduidelijk.” Undercover: “Als label moet je proberen om je artiesten een stap verder te brengen. En als dat niet gebeurt, dan neemt ook de motivatie af. Wij waren hard bezig met onze debuutplaat Zoek Dekking en hadden onze ziel en zaligheid in die tracks gelegd – als emcees, schrijvers, beatmakers en producers. Maar we kregen het idee dat de eindmix niet de aandacht zou krijgen die het verdiende. Want we wilden met onze debuutplaat méér bieden dan de bekende Zuidoost sound. Het kon nog zoveel beter. Ons huidige label DeF3 Entertainment kon ons die aandacht wel geven.”
Losgeslagen hobby
Zoek Dekking was vorig jaar al in grote lijnen klaar en werd onlangs door producer Guttermouff gemastered. Undercover glimt van trots: “We hebben het nu tot in de kleinste details precies hoe we het willen.” Een verzameling van de beste tracks. Puur op gevoel geselecteerd. Rex: “We hebben er ongeveer anderhalf jaar over gedaan om deze plaat te maken. We namen noodgedwongen onze tijd, want we hebben allebei een fulltime baan, een gezin en verantwoordelijkheden.” En het moet wel leuk blijven, knikt Undercover.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=qC11xMgj9A0[/youtube]
Met de grimmige gangsterrap van veel hun stadsdeelgenoten hebben Rex -N- Undercover weinig van doen. “Ik ken veel van die gasten en ben met ze opgegroeid,” zegt Rex. “Maar het werd me al heel snel duidelijk dat die levensstijl niet de mijne is. Misschien zouden we door extreem gedrag en extreme teksten meer media-aandacht kunnen krijgen, maar je leeft niet alleen voor jezelf. Je moet je kinderen recht in de ogen kunnen kijken. Ik wil me niet harder voordoen dan ik ben, want zoiets kan in deze buurt alleen maar slecht aflopen.”
“Hoe het tussen ons is begonnen, zo moet het blijven,” zegt Undercover grijnzend. “Puur als een losgeslagen hobby tussen twee vrienden, geboren uit passie voor de muziek. Het is ontzettend moeilijk om in Nederland als muzikant je brood te verdienen, tenzij je Marco Borsato of Andre Rieu bent. Daarom willen we geen compromissen sluiten. Het gaat ons niet om de hype. Een hype is maar voor even. Wij willen juist tijdloze classics maken.”