Het Parool / Kunst & Media (12 mei 2012)
Met een 24-uurs radiomarathon stopten álle Nederlandstalige uitzendingen van Radio Nederland Wereldomroep. Na 65 jaar.
DANIËL BERTINA
Peter van Beem zit aan de zwarte koffie. Als coördinator van de Nederlandstalige afdeling van Radio Nederland Wereldomroep is hij al sinds donderdagochtend in touw. “Ik moet vandaag nog door tot een uurtje of drie ‘s nachts. Maar dit werk is en blijft verslavend, ook al is het de laatste uitzending.”
Gisteravond stopten alle Nederlandstalige radio-uitzendingen van Radio Nederland Wereldomroep, na een 24-uurs radiomarathon, getiteld Tot zover de wereldomroep. In 24 uur kwamen aan de hand van 24 thema’s en gesprekken de meest memorabele nieuwsfragmenten uit de geschiedenis van deze publieke omroep voorbij – van de eerste opnames uit 1947, tot gisteren.
Na 65 jaar is het gedaan. Door de opgelegde bezuinigingen wordt de Wereldomroep gedecimeerd en verliest hij zeventig procent van het jaarlijkse budget. Van de 350 werknemers worden er 270 ontslagen.
Radio Nederland Wereldomroep werd wel ‘de bekendste Nederlandse omroep in het buitenland en de minst bekende omroep in Nederland’ genoemd, vertelt Van Beem.
“In Nederland waren we vooral bekend als de campingzender voor vakantiegangers, maar we waren eerder gericht op het aanbieden van specifiek nieuws voor de 1,3 miljoen Nederlanders die in het buitenland wonen: de expats en emigranten. Dat is nu ook afgelopen.”
Internet, smartphones, sociale media en satellietverbindingen hebben radioberichtgeving overbodig gemaakt, redeneerden de beleidsmakers. Maar dat is veel de kort door de bocht, stelt Van Beem. “Men lijkt zich niet te realiseren dat slechts 28 procent van de wereldbevolking toegang heeft tot internet. En met het uitdunnen van de redactie verdwijnt ook de mogelijkheid om gerichte nieuwsberichten voor ‘Nederlanders in den vreemde’ te produceren, ongeacht het medium.”
Vanaf volgend jaar zal de Wereldomroep onder de paraplu van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zich nog uitsluitend richten op vrije verslaggeving en het aanbieden van onafhankelijk, kritische informatie in delen van de wereld waar de (pers)vrijheid onder druk staat. Gericht op de jongere doelgroepen, in bijvoorbeeld China, Afrika en de Arabische wereld. Van Beem: “In dit zogenaamde Free Speechproject gaan we werken als klein productiehuis, waarbij we binnen ons internationale netwerk een trainingscentrum gaan opzetten voor jonge buitenlandse journalisten.”
Met het Free Speechproject krijgt de Wereldomroep vier jaar de tijd om een kwart van de inkomsten zelf te genereren, vertelt vertrekkend directeur Rik Rensen. “Ik was een groot voorstander van de verzelfstandiging van deze omroep. Maar er kwam geen overgangsregeling om óók ons nieuwsaanbod voor de expats en emigranten in stand te kunnen houden en we kregen geen enkele kans om gefaseerd te privatiseren. We zijn het slachtoffer geworden van een giftige politieke cocktail, waarbij veel politici alleen maar keken naar de eisen van de heer Wilders.”
“De politiek heeft ons een botte bijl in de nek gezet,” zegt Rensen. “Dat we worden gedwongen om helemaal te stoppen met de Nederlandstalige uitzendingen is doodzonde. Natuurlijk moet er bezuinigd worden, maar de Wereldomroep is disproportioneel hard getroffen. Het is rücksichtsloze kaalslag.”
Terug naar de 24-uurs radiomarathon. De medewerkers hebben de lobby van het Hilversummer mediacomplex geannexeerd, en omgebouwd tot een soort guerrillaradiostation. Een constante stroom van nieuwsgierige bezoekers en luisteraars laat zich rondleiden. Voor de laatste keer.
“Het is een bittere pil,” zegt Van Beem. Hij werkte 35 jaar voor de Wereldomroep; in tien verschillende functies. “Dit was een verslavende organisatie om voor te werken, want als journalist leerde je écht over je eigen horizon kijken. Met het organiseren van de marathon kon ik daar nog even op doorgaan. Nee, ik heb geen idee hoe mijn eigen toekomst eruit ziet. Daar ga ik pas maandag over nadenken.”