Het Parool / Kunst & Media (24 juli 2012)
Kunstorganisatie Fatform verovert met 55 geestverwanten een verlaten parkeergarage in Amsterdam-Zuidoost. De groepstentoonstelling PRESENT FOREVER, 55 Contemporary Dutch Artists opent zaterdag.
DANIËL BERTINA
Twee jaar geleden ging Fatform van start: een kunstproject, rooftop party en vrijstaatje op het dak van winkelcentrum Kraaiennest in Amsterdam-Zuidoost, opgezet door het anarchistische kunstenaarscollectief Fuck en productiebedrijf Vinger.nl. In de zomermaanden organiseerden ze hier rauwe exposities met experimentele (video)kunst, installaties, performances, debatten, mode, schilderkunst, sculpturen en hiphopshows.
Onlangs is FATFORM een paar honderd meter opgeschoven. De nieuwe incarnatie huist nu in garage Klieverink en het aangrenzende kantoorgebouw. Omringd door grauwe modernistische Bijlmerflats, hypermoderne nieuwbouw, de Djame Masdjied Taibah moskee, een leegstaand winkelcentrum en metrostation Kraaiennest.
Zaterdag 28 juli opent hier Present forever: een enorme groepstentoonstelling van 55 cutting edge hedendaagse kunstenaars waaronder Natasja Kensmil, Jonas Ohlsson, John Körmeling, Job Koelewijn en Erik Matthijssen, uitgesmeerd over ruim 3500 vierkante meter parkeergarage. Kunstenaars Daniela Bershan, Ad de Jong en kunsthistoricus Manuel Klappe stelden de tentoonstelling samen, die werd ingericht door ontwerper Bas Oudt. Present forever is vanaf 28 juli tot en met 30 september te bezoeken.
Bershan: “We hebben al onze kunstenaars uitgedaagd om een fysiek kunstwerk te presenteren dat zo dicht mogelijk raakt aan hun puurste, meest radicale drijfveer om kunst te maken. De essentie van hun praktijk. En die radicaliteit, die voel je als kijker.” De Jong haakt in: “Binnen die opdracht hebben we ze geprobeerd zo veel mogelijk aan te moedigen om nóg meer tot de kern te komen.” Bershan: “Als kunstenaars moeten we allemaal in dat zwarte gat durven springen.”
Beiden komen nauwelijks boven het schelle kabaal uit. Parkeergarage Klieverink galmt als een kerk, want er wordt hard gewerkt. In teams werken de kunstenaars, hun assistenten en tientallen vrijwilligers zich in het zweet om Present forever op tijd af te krijgen.
“Deze ruimte is toch een droom voor elke beeldhouwer?!” roept De Jong. Hij is geestesvader van kunstruimte W139, en was twee jaar geleden één van de organisatoren van Beeld Hal Werk, een vergelijkbaar immense groepstentoonstelling in een verlaten fabriekshal in Amsterdam-Noord. “We zijn mijlenver verwijderd van de huidige benauwende museumpraktijk,” gaat De Jong verder. “Dat spreekt me heel erg aan. Fatform speelt zich af middenin de publieke ruimte, en ook de schaal is enorm. Dat maakt een puur visueel, direct contact tussen de kunst en de bezoekers bijna onvermijdelijk.”
Present forever is een soort stedelijke beeldentuin, verspreid over drie verdiepingen parkeergarage. Nadrukkelijk zonder vaste route, zegt De Jong. “Dat moedigt bezoekers aan om zelf keuzes te maken. Waar wil ik naartoe? Wat wil ik zien? Wat trekt me aan?”
Zoals de dreigende insectachtige sculptuur van voormalig Prix de Rome-basisprijswinnaar Maartje Korstanje van karton en houtlijm, of het geraamte van wrakhout en tl-buizen van Jabu Arnell, dat doet denken aan een aangespoeld scheepswrak. Medewerkers van kunstenaar Maze de Boer zijn bezig om een paar vierkante meter van de grauwe, afgeragde garage weer helemaal in oorspronkelijke staat te restaureren, terwijl een verdieping hoger Sachi Miyachi een houten golfbaan in elkaar timmert. Bershan wijst naar de Mad Max-achtige boomhut van Izaak Zwartjes, hangend aan het plafond. “Kijk, als ik dat zie, dan voel ik me weer een kind, dan wil ik erin klimmen.”
Tussen het beton van de vloer en het lage plafond staan, verspreid door de ruimte, een aantal brede, houten objecten. Hierop komen schilderijen en tekeningen te hangen van onder andere Jos Houweling, Gijs Frieling en Rik Meijers. De objecten fungeren als ankerpunten in de expositie, zichtbaar vanuit elke hoek. In een aantal stalen containers komen een koffiehoek en boekenwinkel. Helemaal onderaan de garage ligt een auto ondersteboven: de donkerblauw glimmende Jaguar van kunstenaar Lotte Geeven die via een verborgen mechaniek heel langzaam rondjes draait, terwijl de felle koplampen als een vuurtoren de ruimte beschijnen. “Deze auto was ooit van een Italiaanse balletdanser,” zegt Geeven. “Dus ik laat ‘m pirouettes draaien, in slow motion.”
De hedendaagse kunst is door de galeries en musea veel teveel ingekapseld, vinden de samenstellers. De Jong: “Té vaak wordt de toeschouwer niet vrijgelaten om te vertrouwen op de eigen ervaring, maar bedolven onder tekst, uitleg en duiding. Dat heeft een averechts effect, en zorgt ervoor dat mensen zich buitengesloten voelen wanneer ze denken dat ze niet ‘snappen’ wat de kunstenaar bedoelt. Maar kunst is niet puur rationeel; het draait om de directe visuele ervaring.”
Bershan: “Present forever is een verzameling van 55 kunstexplosies, gericht op ál je zintuigen. Het is toch veel leuker om te worden uitgedaagd door kunst, dan wanneer alles helemaal is voorgekookt en uitgekauwd?”
Present forever, 55 contemporary Dutch artists opent op zaterdag met muziek en performances. Te zien van 29/7 t/m 30/9, dagelijks geopend van 11.00 tot 19.00 uur. Parkeergarage Klieverink 100B, Amsterdam-Zuidoost. www.fatform.com