Het Parool / Kunst & Media (17 mei 2011)
In de aanloop naar het symposium What Design Can Do! presenteren vijf ontwerpers oplossingen voor Amsterdamse ergernissen. Vandaag: Frank Tjepkema buigt zich over de ‘fietsklont’ bij CS.
DANIËL BERTINA
Hij heeft nog een stapel ideeën liggen. Frank Tjepkema van ontwerpbureau Tjep ploft neer op de bank en legt een aantal schetsen op de grond. Twee jaar geleden werd hij benaderd om voor de discussieavond Talk of the Town in Pakhuis de Zwijger een stel oplossingen te presenteren voor de zogenaamde ‘fietsklont’ bij het Centraal Station – de enorme berg aan elkaar geketende fietsen die nooit lijkt te slinken. Dit tot grote ergernis van menig Amsterdammer, die daar al vloekend zijn fiets in de volle rekken probeert te proppen om nog nét de trein te kunnen halen. Tjepkema grijnst. “Zal ik dan maar even de presentatie doen?”
Op 26 start in de Stadsschouwburg het evenement What Design Can Do! Een tweedaags symposium over de creatieve kracht van ontwerpers en vormgevers, en hoe deze maatschappelijke problemen kunnen oplossen. Grote namen uit de internationale designwereld komen naar Amsterdam. Tjepkema is één van de sprekers, en zal het onder andere hebben over zijn project Oost: een zelfvoorzienende boerderij, pretpark en hotel in één.
Een aantal oplossingen voor de fietschaos bij Amsterdam CS zijn bewust onzin – bedoeld als provocatie, zo vertelt Tjepkema in zijn kantoor aan het Veembroederhof. Zoals onderwaterparkeerplaatsen in de grachten, of zijn idee om iedere fiets in de stad verplicht uit te rusten met een bloembakje. “Dan ziet die grauwe geparkeerde fietsenmassa er tenminste nog een beetje vrolijk uit, als mobiele tulpenbollenvelden. En wanneer de bloemen verleppen is dat een teken dat de fiets kennelijk niet meer gebruikt. Dan kan hij gerust worden losgezaagd.”
Maar er zijn ook praktische ideeën. Tjepkema ziet als hét grote probleem van de fietsklont dat veel fietsen zelden worden gebruikt en alleen maar ruimte innemen. Er is onvoldoende doorstroming. Zijn oplossing ligt niet in het bouwen van een grotere fietsgarage, maar het fietsen zélf meer aanmoedigen.
Elke dag zouden de fietsers in de stad gezamenlijk bijna twee miljoen kilometer afleggen. Dat is nu nog onzichtbaar, zegt Tjepkema. “Maar daar mogen we best trots op zijn. Daarom denk ik aan een groot digitaal bord, pal voor het station, waarop de dagelijkse ‘fietskilometerindex’ wordt aangegeven: de afstand die we met z’n allen die dag per fiets hebben afgelegd.”
“Om dat te registreren, kan er bijvoorbeeld een app voor de mobiele telefoon worden ontworpen, waarmee het fietsgedrag van een controlegroep wordt bijgehouden. Die gegevens kan je doorrekenen naar de dagelijkse fietskilometers per Amsterdammer.”
“Records breken is altijd leuk. Ik denk dat mensen daardoor zullen worden aangespoord om méér hun fiets te gebruiken, en ze minder vaak roestend in de rekken bij het Centraal Station te laten staan. Daarnaast kan Amsterdam zich zo profileren als meest energiebesparende, fietsvriendelijke stad van het land.”
Talloze ingenieurs hebben al tevergeefs geprobeerd om een serieuze oplossing voor die fietsklont te verzinnen, zegt Tjepkema. “Misschien moet je juist met een luchtige blik naar zo’n probleem kijken, want vaak stuit je via een speelse omweg op heel bruikbare ideeën.”
What Design Can Do! Stadsschouwburg Amsterdam, 26 en 27 mei